การแต่งตั้งให้รักษาราชการแทนล่วงหน้า

ส่วนราชการ สำนักงานนิติการ กลุ่มกฎหมายการศึกษา
ที่ ศธ ๐๒๐๙/๗๖๕
วันที่ ๒๖ กรกฎาคม ๒๕๔๙

เรื่อง หารือให้ข้าราชการรักษาราชการแทน
เรียน ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ

ตามที่โปรดมอบหมายให้ท่านที่ปรึกษา(นายศิลปชัย หอมทรัพย์)และสำนักนิติการ สป.พิจารณาเสนอความเห็นกรณี สพฐ. ขอหารือการแต่งตั้งให้ข้าราชการรักษาราชการแทนในตำแหน่งผู้อำนวยการเขตพื้นที่การศึกษา และตำแหน่งผู้อำนวยการสถานศึกษาโดยเรียงลำดับไว้เป็นการล่วงหน้าได้หรือไม่
ขอเรียนว่า มาตรา ๕๓ และมาตรา ๕๔ แห่งพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖ บัญญัติไว้ดังนี้

มาตรา ๕๓ ในกรณีที่ไม่มีผู้ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา หรือมีแต่ไม่อาจปฏิบัติราชการได้ ให้รองผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษารับราชการแทน ถ้ามีรองผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาหลายคน ให้เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษา ขั้นพื้นฐานแต่งตั้งรองผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาคนใดคนหนึ่งรักษาราชการแทน ถ้าไม่มีผู้ดำรงตำแหน่งรองผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา หรือมีแต่ไม่อาจปฏิบัติราชการได้ ให้เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานแต่งตั้งข้าราชการในเขตพื้นที่การศึกษาซึ่งดำรงตำแหน่ง เทียบเท่ารองผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาหรือดำรงตำแหน่งไม่ต่ำกว่าผู้อำนวยการสถานศึกษา หรือตำแหน่งเทียบเท่าขึ้นไป คนใดคนหนึ่งเป็นผู้รักษาราชการแทนก็ได้

มาตรา ๕๔ ในกรณีที่ไม่มีผู้ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการสถานศึกษา หรือมีแต่ไม่อาจปฏิบัติราชการได้ ให้รองผู้อำนวยการสถานศึกษารักษาราชการแทน ถ้ามีรองผู้อำนวยการสถานศึกษาหลายคน ให้คนใดคนหนึ่งรักษาราชการแทน ถ้าไม่มีผู้ดำรงตำแหน่งรองผู้อำนวยการสถานศึกษา หรือมีแต่ไม่อาจปฏิบัติราชการได้ให้ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาแต่งตั้งข้าราชการในสถานศึกษาคนใดคนหนึ่งเป็นผู้รักษาราชการแทนก็ได้ ดังนั้น การแต่งตั้งผู้รักษาราชการแทนผู้อำนวยการเขตพื้นที่การศึกษา หรือ ผู้อำนวยการสถานศึกษา จึงต้องดำเนินการให้เป็นไปตามกฎหมายดังกล่าวข้างต้น กล่าวคือ ผู้มีอำนาจแต่งตั้งผู้รักษาราชการแทนจะต้องแต่งตั้งจากรองผู้อำนวยการเขตพื้นที่การศึกษา หรือรองผู้อำนวยการสถานศึกษา ให้เป็นผู้รักษาราชการแทนคนใดคนหนึ่งรักษาราชการแทนก่อน หากไม่มีรองผู้อำนวยการเขตพื้นที่การศึกษา หรือรองผู้อำนวยการสถานศึกษา หรือมีผู้ดำรงตำแหน่งดังกล่าว แต่ไม่อาจปฏิบัติราชการได้ จึงแต่งตั้งข้าราชการอื่นตามที่กำหนดไว้ใน มาตรา ๕๓ และมาตรา ๕๔ ดังกล่าวข้างต้นแล้วแต่กรณี

สำหรับปัญหาที่ สพฐ. ขอหารือว่า จะแต่งตั้งผู้รักษาราชการแทนตามลำดับไว้เป็นการล่วงหน้าจะกระทำได้หรือไม่นั้น ขอเรียนว่า เรื่องทำนองเดียวกันนี้ สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา เคยตอบข้อหารือส่วนราชการกรณีแต่งตั้งผู้รักษาราชการแทนไว้เป็นการล่วงหน้า และแต่งตั้งไว้หลายคนตามมาตรา ๔๗ แห่งพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซึ่งบัญญัติเรื่องการรักษาราชการแทนไว้ทำนองเดี่ยวกันกับ มาตรา ๕๓ และมาตรา ๕๔ แห่ง พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖ โดย สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา เห็นว่า เพื่อประโยชน์การปฏิบัติราชการให้เป็นอย่างต่อเนื่อง ส่วนราชการจะออกคำสั่งแต่งตั้งข้าราชการ เป็นผู้รักษาราชการแทนหัวหน้าส่วนราชการไว้เป็นการล่วงหน้าย่อมกระทำได้ ส่วนการแต่งตั้งโดยมีเงื่อนไขว่า เมื่อหัวหน้าส่วนราชการไม่อยู่และผู้ได้รับการแต่งตั้งในลำดับแรกไม่อยู่ ผู้ได้รับการแต่งตั้งลำดับรองลงไป จึงเป็นผู้รักษาราชการแทนก็ย่อมกระทำได้ รายละเอียดตามเอกสารที่แนบ

ดังนั้น จึงมีความเห็นว่า การแต่งตั้งผู้รักษาราชการแทนผู้อำนวยการเขตพื้นที่การศึกษา และตำแหน่งผู้อำนวยการสถานศึกษา ต้องดำเนินการให้เป็นไปตามเงื่อนไขในมาตรา ๕๓ และมาตรา ๕๔ แห่งพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖ สำหรับการแต่งตั้งผู้รักษาราชการแทนผู้รักษาราชการแทนผู้อำนวยการเขตพื้นที่การศึกษา และตำแหน่งผู้อำนวยการสถานศึกษาโดยแต่งตั้งหลายคนเรียงลำดับไว้เป็นการล่วงหน้า ก็ย่อมกระทำได้ ทั้งนี้เทียบเคียงจากแนวการตอบข้อหารือของสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา ดังกล่าว
จึงเรียนมาเพื่อโปรดพิจารณา หากเห็นชอบขอได้โปรดเสนอรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ เพื่อพิจารณาแจ้งให้ สพฐ. ทราบต่อไป

(นางสุธาวดี เศขรฤทธิ์)
นิติกร ๘ว รักษาการในตำแหน่งผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมาย
รักษาราชการแทนผู้อำนวยการสำนักนิติการ สป.